Gotisch raam
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een gotisch raam is een venster uit de gotische bouwkunst, herkenbaar aan de spitsboogvormige bovenzijde en vaak gedecoreerd met maaswerk (tracering).
Omschrijving
Gotische ramen zijn kenmerkend voor de gotische architectuur, een bouwstijl die ontstond in de 12e eeuw in Frankrijk en populair was tot in de 16e eeuw. Deze ramen zijn beduidend groter dan die in de voorgaande romaanse periode, wat mogelijk werd door de ontwikkeling van nieuwe bouwtechnieken zoals het spitsboogvormige kruisribgewelf en luchtbogen. Deze technieken namen een deel van de dragende functie van de muren over, waardoor grotere en hogere openingen mogelijk waren. Een essentieel onderdeel van veel gotische ramen is het maaswerk, ook wel tracering genoemd. Dit is het stenen vlechtwerk in het boogveld van het venster dat niet alleen decoratief is, maar ook noodzakelijk om de grote glaspanelen (vaak glas-in-lood) te ondersteunen en te beschermen tegen wind. De spitsboog van een gotisch raam wordt gevormd door twee symmetrische cirkeldelen die elkaar in de top snijden. Een smalle, verhoogde spitsboog wordt ook wel een lancetboog genoemd. Gotische ramen droegen bij aan het kenmerkende lichte en verticale karakter van gotische gebouwen, in contrast met de vaak donkere en gedrongen romaanse kerken.
Maaswerk (Tracering)
Maaswerk, of tracering, is de stenen of soms houten onderverdeling van een venster of muuropening, met name in het bovenste deel. Het bestaat uit geometrische patronen die met een passer geconstrueerd lijken te zijn en kenmerkend zijn voor de gotische bouwkunst. Veelvoorkomende motieven zijn onder andere cirkels, drie- en vierpassen, visblazen, en vorkvormen. Naast open traceringen in vensters, bestaat er ook blindmaaswerk waarbij de patronen in een gesloten muurvlak zijn aangebracht. In de gotiek werd maaswerk steeds complexer en verfijnder, vooral in de late, flamboyante gotiek.
Betekenis van Licht
In de gotische architectuur speelde licht een belangrijke rol. De grote, hoge vensters met glas-in-loodramen waren bedoeld om veel licht binnen te laten, wat werd gezien als een manifestatie van het goddelijke. De gotische bouwmeesters, zoals abt Suger van Saint-Denis, streefden ernaar om gebouwen zo licht en ruimtelijk mogelijk te maken, in tegenstelling tot de donkere romaanse kerken.
Vergelijkbare termen
Kerkraam
Gebruikte bronnen: